Uzaktan Eğitim, Örgün Eğitimde Yardımcı Bir Yöntem Olmalı ve Doğru Uygulanmalıdır!
Küresel ölçekte yaşanan, Dünya Sağlık Örgütünce “pandemi” ilan edilen Koronavirüs Salgınına önlem olarak 13 Mart 2020’de yükseköğretime ara verildiği duyuruldu. Yükseköğretim Kurulu (YÖK), bu duyurudan 5 gün sonra, 18 Mart 2020’de web sitesinde “Üniversitelerde Verilecek Olan Uzaktan Eğitime İlişkin Açıklama”yı[1] yayımladı. YÖK’ün açıklamasında, koronavirüs salgını önlemleri nedeniyle üniversitelerde eğitime ara verilen dönemde öğrencilerin öğrenme süreçlerinin kesintiye uğramasının önüne geçmek amacıyla gerçekleştirilecek uzaktan eğitimle öğretim faaliyetleri için bir çerçeve sunuluyor ve mevzuat, altyapı, insan kaynakları, içerik ve uygulama alanları olmak üzere ayrı ayrı ele alınan 5 temel alanda çalışma yapıldığı belirtiliyor. Bu çalışmaların içinde bulunduğumuz ara dönemle sınırlı olduğu ortadadır; ancak bu ara dönemin ne kadar süreceği belirsizdir.
YÖK Başkanlığınca yapılan açıklamayı ve yürütülen çalışmaları Bilgisayar Mühendisleri Odası olarak uzmanlık alanlarımızın bakış açısıyla değerlendirdiğimizde çalışmaların yapıldığı temel alanlarda dikkat edilmesi gereken bazı konuların ve duyarlılık gerektiren noktaların olduğunu görüyoruz. Görüş ve önerilerimizi, kamuoyuyla paylaşmak isteriz.
Mühendislik eğitiminde uygulama eğitimi ve laboratuvar çalışmaları çok önemli bir yere sahiptir.
Tüm alanlarda uzaktan eğitim yapma olanağı sağlayan mevzuat değişikliğinde şöyle denmektedir: “Uygulama çalışmaları için doğru zamanda sıkıştırılmış takvim programı uygulanması planlanmıştır.”
Uygulama eğitimlerinin, uzaktan öğretim sürecinde verilecek olan kuramsal (teorik) derslerle eşzamanlı yürütülmemesi birçok sorunu da beraberinde getirecektir. Öğrenme sürecinde kuramsal (teorik) bilginin arkasında uygulama desteğinin olmaması, bu konuların öğrenciler tarafından yeterince anlaşılmamasına ve kavranamamasına neden olacaktır. Ayrıca, sonradan oluşturulacak sıkışık bir takvim, iş yükü dağılımı ve insan kaynağı problemlerinin yanında birçok bölümün ortak kullandığı laboratuvarların uygunluk sorunlarına da yol açacaktır. Öte yandan öğrenciler üniversitelere döndüklerinde aradan geçen sürenin ardından uygulamaların anlaşılması için teorinin yeniden verilmesi gereği de doğacaktır.
Uzaktan eğitimde altyapı, bu altyapıyı kuracak ve kullanacak insan kaynağı, bu altyapıyla sunulacak hizmet ve içerikler çok önemli bileşenlerdir.
Açıklamada, altyapı konusunda üniversitelerin geribildirimlerinin değerlendirildiği, 123 üniversitede UZEM (Uzaktan Öğretim Uygulama ve Araştırma Merkezi) bulunduğu, altyapı eksiği olan üniversitelerin gereksinimlerinin de YÖK’ün eşgüdümüyle diğer üniversitelerle işbirliği içerisinde giderileceği belirtilmiştir.
Üniversitelerimizdeki altyapı ve sistemler, uzaktan eğitimin ne kadarlık bir parçasını kaldırabilecek güce sahiptir? Gerekli sınamalar ve çalışmalar bu denli kısa süre içerisinde yapılabilmiş midir? Böyle bir işleyişte, altyapıların son durumu, yeterliliği, kullanıcı sayısı vb. sınanmalı, içeriklerin hazırlanması için yeterli süre tanınmalıdır. Ayrıca bölümler, bu süreci var olan altyapı ve sistemlerini kullanarak devam ettirmeli ve ders içeriklerini, öğretim elemanlarının uygun gördüğü biçimde öğrencilere ulaştırmalıdır.
Ortak dersler yalnızca içeriğe destek olmak ve çeşitliliği artırmak amacıyla sunulmalıdır. Öğrenciler, ortak derslerden sorumlu tutulmamalıdır.
Açıklamada, içeriğe destek olmak ve bu alanda çeşitliliği artırmak amacıyla Cumhurbaşkanlığı İletişim Ofisi ve TRT ile işbirliği yapılacağı ve ortak dersler yayımlanacağı belirtilmiştir.
Ülkemizde yüzlerce üniversite, bu üniversitelerde aynı unvanla yüzlerce öğrenci mezun eden bölüm bulunmaktadır. Her bölüm, akademik kadrosunun sayıca ve nitelikçe çeşitliliği ile akademik takvim için öğretim planlarını ve haftalık ders planlarını uygulamaya gayret göstermektedir.
Bu salgın, üniversitelerimizde 2019-2020 yılı Bahar dönemi başladıktan yaklaşık 5-6 hafta sonra ortaya çıkmıştır. Üniversitelerdeki benzer bölümlerde dersler farklı düzeylerdedir; ayrıca her ders için öğretim elemanının oluşturduğu haftalık ders planlarında da farklılıklar görülebilir. Dolayısıyla ortak yayınlardaki içerikler öğrencilere yalnızca destek olmak ve çeşitliliği artırmak amacıyla sunulmalı; öğrenciler, ortak derslerin içeriklerinden sorumlu tutulmamalıdır.
Ulusal kapsamda bir uzaktan eğitim uygulaması yaşama geçirilirken kullanılacak teknolojik ürün önemlidir.
Açıklamada, üniversitelerin eşzamanlı ya da eşzamanlı olmaksızın uzaktan eğitim yöntemlerini kullanabilecekleri belirtilmiştir. Bu yöntemler belirlenirken kullanılacak teknolojik ürünler, bölümlerdeki öğretim elemanlarının sahip oldukları yetkinlikler çerçevesinde özgürce seçilebilmelidir.
* * *
İlk kez Aralık 2019’da görülen ve tüm insanlığı tehdit eden bu salgın karşısında eğitim ve öğretim faaliyetlerinin olanaklı olduğunca yürütülebilme çabası anlaşılırdır; ancak bu denli kısa sürede, bu konunun bölümlerde yeterince tartışılması sağlanmadan, altyapının yeterli olup olmadığı ayrıntıyla incelenmeden, gerekli sınamalar yapılmadan, akademisyenlerin uzaktan eğitime yönelik ders içeriği hazırlıklarını yapmasına olanak tanınmadan, ölçme-değerlendirme adımında da sorunlar yaşanabilecekken birkaç gün içerisinde karar alıp uygulamaya başlanacağını söylemek “mış” gibi yapmaktan öteye geçemez…
Bu ara dönemde sağlıklı olan, uzaktan eğitim uygulamasının eğitim ve öğretime yardımcı olabilecek bir yöntem olduğunu öngörmek ve her üniversitenin, fakültenin ve hatta bölümün, süreci kendi özerkliğinde yürütmesine izin vermektir.
Şunu da belirtmek isteriz ki salgının her geçen gün daha büyük tehlikelere yol açtığı bir dönemde “önce insan” diyerek üniversite personelinin üniversitelerde, iş ortamlarında bulunma zorunluluğu olmamalıdır…
Bilgisayar Mühendisleri Odası olarak kendi meslek alanlarımıza giren bölümlerde görev yapan akademik personel ve öğrenim gören mühendislik öğrencileri başta olmak üzere diğer pek çok meslek dalını etkileyen uzaktan eğitim uygulamasının, yalnızca yüz yüze eğitime yardımcı bir yöntem olarak değerlendirilmesi gereğini vurgulayarak kamuoyuna saygıyla duyururuz.
Bilgisayar Mühendisleri Odası 4. Dönem Yönetim Kurulu